حقیقت، تفکر و تعقل؛ مبنای عمل در حکمت سیاسی اسلام
تاریخ انتشار: ۱۶ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۹۰۰۴۲۹
جلیلی با تأکید بر اینکه تفاوت حکمت سیاسی اسلام با سایر اندیشهها در نگاهی است که به گستره هستی دارد، گفت: در عرصه اندیشه و عمل در این نگاه باید به شاخصهای قرآن عمل کنیم؛ یعنی نباید به تعداد و کثرت عمل کنیم بلکه شاخص حقیقت، تفکر و تعقل است. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرگزاری تسنیم، نشست «حکمت سیاسی اسلام در قرآن» با سخنرانی سعید جلیلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در سالن طاهره صفارزاده حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
متن سخنرانی به شرح ذیل است:
هر اندیشه بر اساس مبناهایی که دارد، آرمانشهر و مدینه فاضلهای را تجویز و ترسیم و در این راستا اصول و اساسی را تعریف میکند. حال پرسش این است، هنگامی که در اندیشه سیاسی اسلام درباره اطاعت، انسان، نقش مردم و ملت، حکم و دولت و ... صحبت میشود، دورنما، چشم انداز و هدف از این نگاه چیست؟!
لذا آن بحثی که در این اندیشه به ویژه در بعد سیاسی باید تکیه و دنبال کرد ـ که ادعا میکنیم از یک تمدن اسلامی و اندیشه سیاسی اسلامی برخوردار است ـ این است که ما را به چه سمتی پیش میبرد و ما را به کدام سمت رهنمون میکند؟!
در بحث انتخابات نیز این طرح شد؛ انتخاب، حرکت نقطهای نیست بلکه تصمیمی برای یک حرکت است به عبارت دیگر لازمه انتخاب، پیمودن است. این پیمودن به سمت کدام نقطه نیز مهم و حیاتی است. در این اندیشه، صرفا انتخاب موضوعیت ندارد بلکه امتداد انتخاب و پیگیری مسیر هدف، مهم است.
در این نگاه، پیمودن بیهوده و باطل نیست همانطور که در مفهوم قرآن، باطل چیزی است که هدف ندارد و تعبیر قرآن این است «وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاءَ وَالْأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا لَاعِبِینَ» یعنی هر چیزی و انسان یک هدفی دارد هدف از آفرینش انسان نیکفرجامی در آخرت است. این هدف غایی آخرت در جای خود اما نیکفرجامی در دنیا نیز بحث دیگری است.
در بحث دنیا دو نگاه است؛ دنیا را رها کن و هرچه هست آخرت است و نگاه دیگر این است که هرچه هست دنیا است. نگاه اندیشه دینی این است «هَذِهِ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا مَتَاعٌ وَإِنَّ الْآخِرَةَ هِیَ دَارُ الْقَرَارِ» اما نمیگوید، حیات دنیا را رها کن بلکه میگوید شما باید برای دنیا برنامه و نیکفرجامی داشته باشی. پس تفاوت این نگاه با سایر اندیشهها در نگاهی است که به گستره هستی دارد اما باید توجه داشت که زندگی و حیات با هدف، جهت و برنامهریزی شکل بگیرد.
نقد مهاجرنیا بر دفاع یورگن هابرماس از جنایات رژیم صهیونیستی در غزهانسان آمده است برای اینکه ابدیت خود را براساس چگونگی عمل و رفتار در دنیا، تعریف کند. نیکفرجامی برای آخرت مبنایش در دنیا و عرصه امتحان در دنیا است. توجه داشته باشید، منطقه فراغ در نظام سیاسی اسلام به انسان سپرده شده است. تدبیر و قانونگذاری در بسیاری از موارد در این نگاه از سوی خداوند به انسانها سپرده شده است.
بنابر تعبیر قرآن انسانها در همین حیات دنیا میتوانند علاوه بر عمل به قواعد و سنن طبیعی، سننی را عمل کنند که در همین زندگی دنیا حیاتی در سطح بالاتر به دست آورند «فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً». حیات طیبه دارای دو مؤلفه است؛ «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ» ایمان و عمل صالح است.
حال باید پرسید به چه حیاتی، حیات طیبه گفته میشود؛ آن حیاتی طیبه است که با ایمان و عمل صالح شکل میگیرد. ایمان هم صرفا ایمان آوردن صِرف نیست بلکه شاخصهایی دارد. یکی از شاخصههای ایمان به ویژه در عرصه اجتماعی و سیاسی بنابر فرموده قرآن «فَلا وَ رَبِّکَ لا یُؤْمِنُونَ حَتّى یُحَکِّمُوکَ فیما شَجَرَ بَیْنَهُمْ» است ایمان محقق نمیشود مگر زمانی که در درون یک جامعه با وجود اختلافی که پیش آمده است آن هنگام، حکم خدا را مبنای رفع آن مشکل قرار دهند.
معنای «طیبه» در اندیشه دینی و ادبیات قرآن که شاید بتوان در زبان فارسی برای آن ترجمه مناسبی پیدا کرد و مقام معظم رهبری نیز بر آن تصریح دارند یعنی «حیات دلنشین، حیات دلچسب، حیات گوارا، آنچه که با فطرت انسان جور میآید». اگر میگوییم این اندیشه سیاسی تمایزاتی با سایر اندیشهها دارد که این تمایزات موجب امتیازاتی برای این اندیشه میشود، این است که اگر به شما رهنمود میکند، آن هدف منطبق با فطرت انسان و بشری است.
مسئولیت طراحی "الگوی حکمرانی اسلامی" بر عهده حوزههای علمیه استتوجه داشته باشید؛ سیاسیترین مفهوم قرآن «رب» است کسی که خالق انسان است میتواند بهترین هدایتگر انسان باشد «رَبُّنَا الَّذِی أَعْطى كُلَّ شَیْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى» یعنی انسان را پس از خلق رها نکرده بلکه او را هدایت کرده است. خدایی که به ظرفیت انسان آگاهتر از هر موجود دیگری است. در این اندیشه خداوند میگوید اگر من چارچوب و مناسباتی را شکل میدهم برای این است که شما را به حیات طیبه برسانم.
در مقابل حیات طیبه، تعبیر خبیثه است. در بسیاری از موارد در قرآن، این دو تعبیر را در کنار هم به کار برده است، در این اندیشه چیزی که در اعتقاد غلط باشد، در صحبت دروغ باشد و در عمل قبیح باشد، اینها را خبیث بیان میکند، افتخار قرآن این است که همان خدایی که «یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَاتِ» و «َیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَائِثَ» که این از تمایزات اندیشه اسلامی است. در این دیدگاه، آنچه دلنشین است به جد حلال است و آنچه که با فطرت انسان سازگار نیست، میگوید به سراغش نرویم. فطرت، همان دین در تکوین است و اسلام دین در تشریع است. آنچه فطرت نمیپسندد همان است که دین گفته است به سراغش نرویم.
اگر گفته میشود هستی، معرض آزمایش و ابتلای انسان برای رسیدن به نیکفرجامی ابدی است، یعنی چه کسی شاکله خود را در حیات دنیا طیب نگه میدارد و کدام فرد، آلوده به خُبثها میشود.
در عرصه رفتار و اندیشه و عمل سیاسی اسلام ما باید به شاخصهایی که در قرآن گفته شده است بدون تردید عمل کنیم یعنی نباید به شاخص، تعداد و کثرت عمل کنیم بلکه شاخص حقیقت، تفکر و تعقل است « قُلْ لَا یَسْتَوِی الْخَبِیثُ وَ الطَّیِّبُ وَ لَوْ أَعْجَبَكَ كَثْرَةُ الْخَبِیثِ فَاتَّقُوا اللَّهَ یَا أُولِی الْأَلْبَابِ».
پس منشأ قواعد دین، خبیث و طیب بودن اشیاء عالم است و ملاک بهتر و برتر بودن، طیب بودن است و نه بسیار بودن و ایستادگی در مسیر طیب نیز مهم است «حَتَّىٰ یَمِیزَ الْخَبِیثَ مِنَ الطَّیِّبِ».
یکی از بحثهای اساسی امتحان «أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ كُفْراً وَ أَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوارِ» افرادی هستند که نعمت خدا را به کفر تبدیل میکنند. آن هنگام در این جامعه، افراد باید تناسب با یکدیگر داشته باشند «الْخَبِیثَاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَالْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثَاتِ ۖ وَالطَّیِّبَاتُ لِلطَّیِّبِینَ وَالطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّبَاتِ».
انتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: قرآن کریم حکمرانی قرآن کریم حکمرانی سیاسی اسلام حیات طیبه ال خ ب یث عمل کنیم ل خ ب یث
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۰۰۴۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نوه امام خمینی: اندیشههای امام بهطور هدفمند تحریف میشود
حجتالاسلام و المسلمین مرتضی اشراقی با تأکید بر اینکه وظیفه همه ماست که امام را، همان امامی که فی الواقع بودند، معرفی کنیم و نگذاریم منحرفان و مخالفان نظام، امام را تحریف کنند، گفت: امروز شاخص و ملاک حقیقت اندیشههای امام، رهبر معظم انقلاب هستند.
به گزارش جماران، صبح دیروز در مراسم رونمایی از کتاب «چالشهای تاریخی» با تقدیر از عباس سلیمی نمین به خاطر تألیف این کتاب، گفت: امروز با توجه به گسترش فضای رسانهای و مجازی و به تبع آن، خبررسانی و انتشار اخبار در این فضا و اثرگذاری آن بر روی افکار عمومی، حقایق وقایع در بعضی از اوقات به صورت وارونه نمایش داده میشود و در واقع قلب حقیقت پیش میآید و بالتبع آن تحریف در یک واقعه رخ میدهد.
نوه امام خمینی (س)، با اشاره به برنامهریزی معاندین انقلاب برای تحریف اندیشههای حضرت امام، تأکید کرد: امروزه متأسفانه شاهد آن هستیم که زندگی شخصی، سیاسی و اجتماعی حضرت امام به صورت هدفمند تحریف شده و به جامعه عرضه میشود. نمونههای بسیاری را هم در شبکههای مجازی و هم رسانههای معاند شاهد هستیم.
وی با بیان اینکه امروز بسیاری از ابعاد شخصیت حضرت امام همچنان ناشناخته است، افزود: در واقع نسل کنونی انقلاب، به خصوص نسل نوجوان و جوان، امام را به درستی نمیشناسند و عظمت امام را درک نکردهاند؛ لذا وظیفه همه ماست که امام را، همان امامی که فی الواقع بودند، معرفی کنیم و نگذاریم منحرفان و مخالفان نظام، امام را تحریف کنند. در اینجا وظیفه یک مورخ جلوگیری از تحریف چنین شخصیتی است.
اشراقی با تأکید بر اینکه یک مورخ باید شجاع باشد و از پروپاگاندای رسانهای نترسد، اظهار داشت: تحریف امام، تحریف انقلاب و تحریف جمهوری اسلامی و تحریف اسلام ناب محمدی (ص) است. رهبر معظم انقلاب بارها فرمودند که در مقابل شبیخونهای فرهنگی دشمن باید برنامه داشت، چون آنان نیز با برنامه و هدفمند هجمه فرهنگی انجام میدهند. به همین دلیل ما نیز باید برنامه داشته باشیم و یکی از مهمترین کارهایی که ما میتوانیم در مقابل هجمه فرهنگی دشمن انجام دهیم، «جهاد تبیین» است؛ جهاد تبیین در خصوص انقلاب، امام و دفاع مقدس.
وی تأکید کرد: یکی از وظایف مهم مورخ «جهاد تبیین» است؛ تبیین حقیقت انقلاب و نظام و اینکه عدهای از معاندین در فضای رسانهای و فضاهای مجازی با هزینههای فراوان به دنبال تطهیر رژیم فاسد پهلوی هستند. این گروه به دنبال وارونه نشان دادن حقیقت هستند؛ اینجاست که باید مورخ جلوی این تحریف آشکار تاریخی را بگیرد و نگذارد استکبار رسانهای به اهداف خود برسد.
نوه امام خمینی (س)، یادآور شد: تاکنون چندین مستند برای تحریف انقلاب و امام توسط رسانههای بیگانه ساخته شده است. ما چقدر توانستهایم پاسخ آنان را بدهیم؟ چقدر در جهاد تبیین موفق بودهایم؟ چند مستند موفق در پاسخ به شبههافکنی بیگانگان درست کردهایم؟ مراقب باشیم که دشمن با برنامه به جنگ انقلاب آمده است و ما هم باید برنامه داشته باشیم.
وی با بیان اینکه وظیفه یک مورخ «تبیین حقایق» است، افزود: تاریخنگاری یک هنر است و مورخ یک هنرمند که با قلمش هنر خود را به منصه ظهور میرساند و قلمی که جلوی تحریف را بگیرد و در جهت تبیین حقایق به نگارش در آید، «قلم مقدس» است.
اشراقی با اشاره به آیه ۷۱ سوره آل عمران، گفت: امروز دشمنان قسم خورده انقلاب برای هجوم فرهنگی به کشور، به صورت آگاهانه و هدفمند اندیشههای امام را تحریف میکنند. امروز شاخص و ملاک حقیقت اندیشههای حضرت امام، رهبر معظم انقلاب هستند و یک مورخ انقلابی وظیفه دارد برای جلوگیری از تحریف اندیشههای امام به شاخص و ملاک رجوع نماید و نگاه به کلام رهبری داشته باشد.
وی یادآور شد: امام خمینی (س) ۲۵ دی ماه ۶۷ در نامهای به سید حمید روحانی نوشتند و او را مکلف به تدوین تاریخ انقلاب کردند. برای جلوگیری از تحریف تاریخ انقلاب، امام در این نامه میفرمایند «شما به عنوان یک مورخ باید توجه داشته باشید که عهدهدار چه کارِ عظیمی شدهاید. اکثر مورخین، تاریخ را آن گونه که مایلند و یا بدان گونه که دستور گرفتهاند مینویسند، نه آن گونه که اتفاق افتاده است... از شما میخواهم هر چه میتوانید سعی و تلاش نمایید تا هدف قیام مردم را مشخص نمایید... شما باید نشان دهید که چگونه مردم، علیه ظلم و بیداد، تحجر و واپسگرایی قیام کردند و فکر اسلام ناب محمدی (ص) را جایگزین تفکر اسلام سلطنتی، اسلام سرمایه داری، اسلام التقاط و در یک کلمه اسلام آمریکایی کردند». (صحیفه امام، جلد ۲۱، صفحه ۲۳۹)
نوه امام خمینی (س)، با بیان اینکه مقام معظم رهبری در مسیر حضرت امام دستور به جهاد تبیین دادهاند، اظهار داشت: ما امروز میبینیم در رسانههای معاند، هدف اصلی قیام مردم که رسیدن به استقلال سیاسی، نظامی و اجتماعی بوده است را قلبگونه تفسیر میکنند. امروز کدام کشور مانند جمهوری اسلامی ایران است که از لحاظ سیاست خارجی و نظامی، کاملا استقلال داشته و وابسته به بلوک شرق و غرب نباشد؟! تبیین چنین مسألهای وظیفه همگانی و به خصوص خواص است.
وی حضرت زینب (ع) را بزرگترین جهادگر تبیین تاریخ اسلام دانست.
اشراقی در پایان سخنان خود به مساله روز جهان اسلام، فلسطین پرداخته و گفت: تاریخ را مورخین نمیسازند؛ بلکه تاریخسازان میسازند. امروز مردم مظلوم و سرافراز غزه تاریخساز یک حماسه عظیم هستند؛ حماسه پیروزی خون بر شمشیر، حق بر باطل و نور بر ظلمت؛ و بر مورخین فرض است که وقایع دردناک غزه را بدون کوچکترین تحریف به رشته تحریر در آورند. مورخ یک جهادگر تبیین است و هرگز نباید از پروپاگاندای رسانهای بترسد و مهمترین ویژگی یک مورخ شجاعت است و شجاعت او اثر مستقیم بر قلم او دارد.
اشراقی در پایان تأکید کرد: متأسفانه در بحث جهاد تبیین برای جلوگیری از تحریف تاریخ انقلاب در فضای مجازی مناسب عمل نکردهایم و باید با برنامهریزی دقیق و مدون بتوانیم این کمکاری را جبران کنیم.